De onzichtbare pijn van ouderverstoting ( PAS)
“Ik voelde liever mijn angst voor mijn dominante, woedende vader, dan de machteloosheid van mijn radeloze mama. Ik wíst toen al hoe ik met hem om moest gaan. Bij papa wist ik waar ik aan toe was. Dat leek mij veiliger. Zo had ik controle en grip om te overleven. Ik had echt geen keus.” Jort (15) ging op zijn 11e bij papa wonen.”
Deze uitspraak hoorde ik ooit in een sessie. Hij bleef hangen als een mes dat snijdt door alle logica heen. Het vat in één adem samen wat ouderverstoting — ook wel PAS (Parental Alienation Syndrome) genoemd — zo schrijnend maakt: het kind kiest niet voor wie goed is, maar voor wie hanteerbaar is in het systeem. Ten koste van de ouder die werkelijk beschikbaar is.
Ik weet hoe dat voelt. Niet alleen als therapeut, maar ook als moeder.
Van liefde naar leegte
Het is onnatuurlijk als een kind je afwijst. Het druist in tegen alles wat we als ouder voelen. De zorg, de nachten, de opofferingen, de onvoorwaardelijke liefde — alsof het verdampt. Ouderverstoting is geen gewone verwijdering. Het is systematische vervreemding, vaak na langdurige manipulatie of loyaliteitsmisbruik, meestal door een andere ouder met sterke narcistische trekken.
Als ouder zit je gevangen:
– Blijf je je kind benaderen, dan loop je het risico als ‘dramatisch’ of ‘grensoverschrijdend’ te worden weggezet.
– Trek je je terug, dan lijkt het alsof je je kind opgeeft.
– Zwijg je, dan wordt je kant van het verhaal niet gehoord.
– Spreek je uit, dan komt er vaak een muur van ongeloof of onbegrip.
En intussen voel je de leegte van het contact dat ooit vanzelfsprekend was.
“Jij, mijn kind, bent volwassen nu. Al jaren is het contact verbrokkeld, oppervlakkig of onvoorspelbaar. En toch wil ik jouw geluk. Ik wil dat je je plek vindt in het leven, ook als ik daar geen deel meer van uitmaak. Maar laat ik ook eerlijk zijn: het doet pijn. En die pijn verdient erkenning.
De dynamiek herkennen: het kind als overlever
Bij PAS is het kind niet ‘de dader’, maar eerder de overlever. Kinderen die opgroeien in een context van emotionele instabiliteit, dreiging of manipulatie, ontwikkelen overlevingsstrategieën. Ze gaan zich aanpassen aan de ouder die de meeste macht of emotionele grilligheid heeft — vaak de narcistische ouder. Dat voelt voor buitenstaanders als “een keuze van het kind”, maar het is in wezen een vorm van innerlijke overleving.
Voor het kind voelt de beschikbare, voelende ouder soms juist onveilig en confronterend – omdat die ouder juist het pijnlijke, innerlijke conflict bij het kind raakt. Dat maakt ouderverstoting zo tragisch: degene die onvoorwaardelijk beschikbaar is, wordt afgewezen.
Als verbinding niet (meer) mogelijk is
Er komt een moment dat je moet erkennen: als een kind niet wil verbinden, is verbinding onmogelijk.
En dan gaat het niet om opgeven, maar om jezelf beschermen; 0m niet voortdurend geraakt te worden door afwijzing, onverschilligheid of beschuldigingen die geen basis hebben. Je kúnt niet blijven reiken als er niemand is die je hand aanneemt.
Ik ben niet gestopt met liefhebben. Maar ik heb wel geleerd dat liefhebben óók betekent: mezelf er niet aan kapot laten gaan.
Contact met De Rots bij verwerking van PAS
Als jij – als ouder, kind of betrokken naaste – te maken hebt met ouderverstoting (PAS), weet dan: je staat er niet alleen voor.
Bij Praktijk De Rots bied ik ondersteuning bij:
1. Het zorgvuldig onderzoeken of er nog gezonde vormen van contact mogelijk zijn
2. Voorzichtige begeleiding als er wél ruimte komt voor een eerste stap
3. Rouwverwerking bij dit levende verlies – waar het gemis nooit echt afsluit
4. Het verwoorden, verwerken en vormgeven van je emoties via visualisaties, brieven, symbolische rituelen of gesprekken